Post Covid sendromunda en sık gözlenen yakınmalar; yorgunluk, nefes darlığı, öksürük, eklem-kas ağrıları, dikkat eksikliği, hafıza sorunları, uyku sorunları, konsatrasyon sorunları, anksiyete, depresyon , baş ağrısı, terleme, ateş ve çarpıntıdır.
İçindekiler
Koronavirüs Şikayetleri ve İyileşme Süreci
Aralık 2019 tarihinde Çin'de ortaya çıkan Covid -19 tüm dünyaya yayılarak milyonlarca insanda ciddi sağlık sorunlarına yol açtı. Ayrıca ciddi sosyoekonomik değişimlerin de nedeni oldu. Geçen 1,5 yıllık süreçte Covid-19 ile ilgili tedavide kullanılan ilaçların kısmi başarısı dışında bu hastalığı tamamen tedavi edecek bir ilaç mevcut değil . Aşı çalışmaları belli aşamaya gelmiş olsa da günümüzde en iyi korunma şekli geliştirilen aşıların tedarikindeki sorunlar nedeniyle hala kişisel koruyucu önlemler olarak görülmektedir. Covid 19 kişilerde çoğunlukla asemptomatik seyrederken bazı kişilerde ölümcül sonuçlanabilen başta akciğerde solunum yetmezliği olmak üzere bir çok organda ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor.
Pandeminin başlarında Covid-19'u hafif atlatanlarda iyileşme süresinin 2 hafta , hastalığı ağır geçirenlerde ise 4-6 hafta sürdüğü düşünülmekteydi ancak özellikle hastalığı ağır geçirenlerde daha sık görülmekle birlikte Covid-19'un 3-6 aya kadara uzayan çeşitli şikayet ve sağlık sorunlarına yol açtığı gözlendi. Bunun üzerine yapılan çalışmalarda Covid-19'a yakalanan kişilerde çeşitli şikayetlerin 1 aydan sürmesi uzamış covid, kronik covid veya post covid sendromu olarak tanımlandı. Covid-19'un bazı kişilerde neden uzun süreli etkiler yaptığı veya başka sağlık sorunlarına yol açtığı şuan için tam bilinmiyor. Bu konuda kişinin genetik yapısı ,yaş , kronik hastalıklar, alınan enfeksiyonun dozu, kişin immün sistemi, alınan ilaçların etkisi, daha önce geçirilen enfeksiyonlar gibi konular üzerinde çalışmalar sürüyor. Biz biliyoruz ki bir çok virüs insalarda (herpes virüsler, HIV , HCV , HBV, EBV gibi ) kronik süreçte çeşitli sağlık sorunlarına yol açıyor . Covid 19 ile ilgili uzun vadede yapılacak çalışmalar post covid sendromunun nedenini ortaya çıkarabilir.
Post COVID Sendromunda Görülen Şikayetler
Post Covid sendromunda en sık gözlenen yakınmalar yorgunluk, nefes darlığı, öksürük, eklem-kas ağrıları, dikkat eksikliği, hafıza sorunları, uyku sorunları, konsatrasyon sorunları, anksiyete, depresyon , baş ağrısı, tereleme, ateş ve çarpıntıdır. Hastalarda ayrıca gözlerde şikayetler, saç dökülmesi ve ciltte döküntüler sıklıkla görülmektedir. Bazı hastalarda bu durum akciğerde solunum yetmezliğine, kardiyovasküler sistemde miyokardit, ritim bozuklukları ve perikardit gibi ciddi kalp sorunlarına , pıhtılaşma bozukluğu ile damar tıkanmalarına, akut böbrek yetmezliğine ve çeşitli nörolojik sorunlara yol açabilmektedir. Bir çok çalışmada Covid-19'un akciğerler, kalp, böbrekler, beyin ve vasküler sistem başta olmak üzere bir çok organda kalıcı olabilecek hasarlara yol açtığını düşündüren bulgulara rastlanmıştır.
Post COVID Sendromu İçin Risk Faktörleri
Pandeminin başlarında 50 yaş üstü kişilerde hastalığın daha ağır seyrettiği ve post covid sendromunun da yaşlı kişilerde daha sık gözlendiği düşünülmekteyse de gelişen mutasyonlarla artık 50 yaş altı kişilerde de Covid-19 daha ağır seyredebilmekte ve post covid sendromu bu kişilerde de sıklıkla gözlenmektedir. Post covid sendromu kadınlarda, obez kişilerde , astım ve koah öyküsü olan kişilerde, klinik tablosu ağır olanlarda, çok sayıda yakınması olanlarda ve hipertansiyon, kalp hastalığı, diyabet, immün yetmezlik gibi kronik hastalıkları olan kişilerde daha sık ve uzun süreli görülmektedir.
Post COVID Sendromunda Takip ve Tedavi
Post Covid sendromu ciddi sağlık sorunlarıyla seyredebildiği için hastalar eğer evde takip edildiyse izolasyon sürecini tamamladıktan sonra mutlaka doktor muayenelerini olarak gerekli tetkiklerin yapılması gerekmektedir. Hastalık sonrası yakınmaları olmayan kişilerde doktor muayenesi, akciğer filmi, elektrokardiyogram ve kan tetkikleri( kan şekeri, böbrek testleri, karaciğer testleri ,elektrolitler, tam kan sayımı, pıhtılaşma testleri, ck, troponin) yeterli olurken. Yakınmaları devam eden veya takipte başka yakınması olan kişilerde doktor önerisi doğrultusunda daha detaylı tetkiklerin yapılması gerekebilir. Hastanede yatarak tedavi gören kişilerin taburculuk sonrası takip ve tedavilerini aksatmamaları ve ek yakınmaları olursa tekrar doktora başvurmaları önerilmektedir.
Koronavirüs Sonrası Değerlendirme Programı
Kardiyoloji, Göğüs Hastalıkları, İç Hastalıkları, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Doktorlarımız tarafından yapılacak muayenelere ilave olarak kapsamlı tahlil ve tetkiklerin yer aldığı, Post Covid Sendromu yaşayan hastalarımız için hazırladığımız "Koronavirüs Sonrası Değerlendirme Programı" hakkında detaylı bilgi ve randevu talebinde bulunmak için linke tıklayabilirsiniz.
Uzm. Dr. Rıfat Bozkuş
İç Hastalıkları (Dahiliye)
Lokman Hekim Akay Hastanesi
"Post COVID Sendromu" ve "Koronavirüs Sonrası Değerlendirme Programı" hakkında daha detaylı bilgi ve randevu için aşağıdaki formu doldurmanız yeterli olacaktır..